بازار تبریز؛ از هیاهوی دستفروشی تا نظم نوین | بازار تبریز در چنگ دستفروشان؟

بازار تبریز آنلاین - موسی‌ کاظم‌زاده: با نزدیک شدن به آستانه عید نوروز، بازار بزرگ تبریز، این تاج درخشان بر تارک تاریخ ایران، بیش از هر زمان دیگری جان می‌گیرد. این بازار که نه‌تنها عنوان بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان را یدک می‌کشد، بلکه با درخشش نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو، چون گوهری بی‌بدیل در گنجینه فرهنگ بشری می‌درخشد، در این روزها حال و هوایی دیگر دارد. راسته‌های پرپیچ‌وخم، طاق‌های سر به فلک کشیده، و کاروانسراهای باستانی‌اش، هر کدام حکایتی از روزگاران شکوهمند تبریز، پایتخت تجارت جاده ابریشم، در دل خود دارند. اما اکنون، در آستانه نوروز، در کنار این عظمت تاریخی، نوایی تازه به گوش می‌رسد: غوغای دستفروشانی که با بساط رنگارنگ‌شان، زندگی را به این بازار کهن هدیه می‌دهند و در عین حال، نظم دیرپایش را به پرسش می‌کشند. این کوشندگان بی‌ریا، که با دسترنج خود از دل سنگفرش‌های تبریز روزی به‌دست می‌آورند، بخشی زنده و جدانشدنی از هویت این شهرند. با این همه، در این روزهای پرجنب‌وجوش، پرسشی ذهن را به خود مشغول می‌کند: آیا این هیاهو و این شور و شوق، روح بازار است یا غباری که بر آیینه عظمتش نشسته؟

تبریز در تنگنا؛ بساط دستفروشان، موهبت یا معضل؟

چالش امروز بازار تبریز، نه‌فقط در ساماندهی معابر یا پاکسازی ناهماهنگی‌ها، بلکه در یافتن راهی است که زندگی دستفروشان را با شکوه تاریخی این میراث جهانی پیوند دهد.

شهردار منطقه ۸ تبریز، با نگاهی دقیق به افزایش حضور دستفروشان در خیابان‌های مرکزی، طرحی نوآورانه را پیشنهاد کرده که قرار است با شناسایی دقیق و برنامه‌ریزی منظم، هم شلوغی معابر را سامان دهد و هم به این تلاشگران بی‌نام، جایگاهی شایسته در دل شهری با قدمت و اعتبار جهانی ببخشد. درگاه bazar.tabriz.ir به‌عنوان ابزاری برای شفافیت و پیشبرد این طرح معرفی شده، اما هنوز این ابهام باقی است که آیا این اقدامات می‌تواند تعادلی پایدار میان نیازهای دستفروشان و روان‌سازی شهر ایجاد کند، یا فقط راه‌حلی موقت برای مشکلات قدیمی خواهد بود.

از سوی دیگر، معاون محیط زیست و خدمات شهری شهرداری تبریز با اشتیاقی بی‌مانند، هدف بزرگ‌تری را دنبال می‌کند: پاکسازی بازار سرپوشیده تبریز از ناهماهنگی‌ها و بازگرداندن جلوه اصیل آن. او بر این باور است که این بازار، نه‌تنها هویت تبریز و ایران، بلکه گنجینه‌ای جهانی است که باید از آن محافظت کرد. چالش اصلی دستفروشان در این میان، یافتن جایگاهی است که هم معیشت‌شان را تأمین کند و هم با هدف بزرگ حفظ اصالت و نظم بازار همسو باشد. تبریز امروز در آزمونی دشوار قرار دارد: چگونه می‌توان زندگی پویای دستفروشان را با ارزش‌های تاریخی و جهانی این شهر آشتی داد، بدون اینکه یکی فدای دیگری شود؟

میراث جهانی و بساط محلی: تبریز در آینه دوگانه

راهکار چیست؟ چگونه می‌توان میان نان‌آوری دستفروشان و عظمت بازار تبریز پل زد؟ پاسخ شاید در سادگی نهفته باشد: ایجاد بازارچه‌های محلی موقت و سامان‌یافته. شهرداری می‌تواند با همراهی دستفروشان، فضاهایی مشخص در نزدیکی بازار یا خیابان‌های اطراف آن تعریف کند؛ غرفه‌هایی مرتب و ارزان که به‌صورت روزانه یا دوره‌ای برپا شوند و از طریق درگاه bazar.tabriz.ir مدیریت گردند. این بازارچه‌ها، نه‌تنها دستفروشان را از پراکندگی و سرگردانی نجات می‌دهند، بلکه معیشت‌شان را تضمین می‌کنند. خیابان‌های اصلی نفسی تازه می‌کشند، گردشگران و مردم محلی همچنان از رنگ و تنوع بساط‌ها لذت می‌برند، و مهم‌تر از همه، چهره تاریخی بازار از آشوب و ازدحام حفظ می‌شود. این راهکار، نه هزینه‌ای گزاف می‌طلبد و نه ساختاری پیچیده؛ تنها نیاز به اراده‌ای هوشمند و دلی همراه دارد.

بازار تبریز، این یادگار هزارساله، همیشه پیشاهنگ تاریخ بوده است. از روزگاری که کاروان‌های ابریشم در آن نفس می‌کشیدند تا امروز که دستفروشانش با آوای زندگی‌اش را زنده نگه داشته‌اند، این بازار نشان داده که می‌تواند خود را با زمانه سازگار کند. حالا، در این آزمون تازه، تبریز بار دیگر بر لبه تیغ ایستاده است: یا گذشته پرهیاهویش را با آینده‌ای منظم پیوند می‌زند، یا در کشاکش ساماندهی و سرگردانی، بخشی از هویتش را از دست می‌دهد. اما اگر این طرح با دقت و مهربانی پیش برود، می‌تواند الگویی باشد برای شهرهای دیگر؛ الگویی که نشان دهد می‌شود هم به نان‌آوران شهر پناه داد و هم به شکوه تاریخش بالید. بازار تبریز، این قلب تپنده، شایسته نظمی است که زندگی را در خود بپروراند، نه اینکه آن را پس بزند.

نبض بازار تبریز در دستان دستفروشان

در پایان، اینجاست که می‌فهمیم ساماندهی دستفروشان، فراتر از یک پروژه شهری، یک تعهد انسانی و تاریخی است. تبریز، با عظمت بی‌مانندش، می‌تواند بار دیگر به جهان نشان دهد که چگونه می‌توان میان سنت و مدرنیته، میان زندگی و نظم، رشته‌ای ناگسستنی بافت. این بازار، نه‌فقط سنگ و آجر، بلکه روحی زنده است که با هر بساط دستفروش، با هر طاق ضربی، و با هر گام عابری، نفس می‌کشد. بیایید این نفس را تازه کنیم، نه اینکه خاموشش سازیم.